Aktualności / wydarzenia

Promocja książki „Wspomnienia lipiec 1944-grudzień 1957” Wojciecha Szczepańskiego

W piątek, 24 października 2008 r. w Ratuszu w Jarosławiu, odbyła się zainicjowana przez Instytut Pamięci Narodowej i Urząd Miasta Jarosławia promocja książki „Wspomnienia lipiec 1944-grudzień 1957” autorstwa Wojciecha Szczepańskiego, połączona z wykładem dr Tomasza Berezy oraz projekcją starych zdjęć dotyczących działalności społeczno-politycznej autora wspomnień.
 

W promocji książki uczestniczyli członkowie najbliższej rodziny zmarłego Wojciecha Szczepańskiego: żona Maria Szczepańska, córka Małgorzata Wajda wraz z rodziną oraz syn Antoni Szczepański z rodziną.

Spotkanie otworzył Burmistrz Miasta Jarosławia Andrzej Wyczawski przedstawiając sylwetkę Wojciecha Szczepańskiego - żołnierza Polski Podziemnej, oficera Wojska Polskiego, uczestnika kampanii wrześniowej, działacza Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.

Cieszę się niezmiernie, że właśnie w Jarosławiu odbywa się promocja książki Wojciecha Szczepańskiego, który był Honorowym Obywatelem naszego miasta. Książka „Wspomnienia. Lipiec 1944 - grudzień 1957" ma szczególną wartość w odkrywaniu tych nieznanych kart powojennej historii Polski. Jeszcze raz dziękuję za udostępnienie materiałów oraz za opracowanie i wydanie „Wspomnień" Wojciecha Szczepańskiego. Dzięki przemianom ustrojowym i społecznym możemy przerwać długie lata milczenia i zafałszowywania historii - podsumował burmistrz Andrzej Wyczawski

 

Następnie głos zabrał Dyrektor Oddziału IPN w Rzeszowie Dariusz Byszuk: Staramy się zajmować odkrywaniem białych plam związanych z historią naszego regionu. Cieszymy się, że mamy możliwość wydania tak cennej dla każdego historyka i nie tylko, pracy będącej wspomnieniami Wojciecha Szczepańskiego oraz to, że mogliśmy wydać tą publikację w Oddziale IPN w Rzeszowie - powiedział.

 

W dalszej części spotkania wystąpił historyk dr Tomasz Bereza st. inspektor w Oddziale IPN w Rzeszowie, który wspólnie z Małgorzatą Gliwą zajął się opracowaniem i redakcją naukową „Wspomnień" Wojciecha Szczepańskiego. Podczas wykładu i prezentacji opowiadał jak narodziła się jego wielka życiowa pasja pisania o historii Obwodu ZWZ-AK Jarosław oraz o pierwszym spotkaniu z mjr Wojciechem Szczepańskim. Jako student historii pisał pracę proseminaryjną na temat Obwodu Armii Krajowej na terenie Jarosławia. W czasie szukania materiałów w Muzeum w Jarosławiu dowiedział się, że w Wólce Pełkińskiej mieszka ostatni komendant Obwodu AK Jarosław. I tak trafił do Szczepańskiego, który udzielił mu pomocy i udostępnił materiały. Spotkał się z nim jeszcze wiele razy. Podczas ostatniego spotkania 1992 r. Szczepański był pełen obaw o przyszłość Polski. Zastanawiał się, czy Polacy będą w stanie uszanować i utrwalić wywalczoną z takim trudem wolność - mówił Tomasz Bereza.

W prezentowanej publikacji wspomnienia obejmują okres od lipca 1944 do grudnia 1957 r. Wojciech Szczepański z perspektywy czterdziestu lat przedstawia realizację planu „Burza" w rejonie Jarosławia, podczas której był komendantem Obwodu i dowódcą akcji. Opisuje dramatyczną sytuację AK po wkroczeniu Armii Czerwonej, formy oporu wobec nowego okupanta, początkowy okres sowietyzacji Polski oraz swój pobyt w więzieniu. Publikacja przedstawia ówczesną sytuację  społeczno-polityczną  Polski, której towarzyszą wspomnienia i refleksje spisane przez autora w 1988 r.

Po wspomnieniach i refleksjach burmistrz Andrzej Wyczawski gratulował i dziękował Marii Szczepańskiej-żonie autora i Małgorzacie Wajdzie- córce, wręczając kwiaty. Na koniec współautor Tomasz Bereza podpisywał książki uczestnikom spotkania.

Wojciech Szczepański urodzony 7 kwietnia 1914 r. w Żurawiczkach koło Przeworska. Był podporucznikiem w 5. pułku piechoty Legionów podczas Kampanii Wrześniowej, walcząc z Armią Czerwoną w rejonie Wilna. W grudniu 1939 unikając niewoli wrócił do Żurawiczek. Został oficerem organizacyjnym i adiutantem Komendy Obwodu Związku Walki Zbrojnej. Od roku 1941 do marca 1943 był zastępcą komendanta Obwodu ZWZ-AK Jarosław a potem komendantem. W 1944 r. został kapitanem. Jako dowódca Obwodu posługiwał się pseudonimami „Szczepcio", „Iwan", i „Julian".Zasługą Szczepańskiego była rozbudowa sieci organizacyjnej jarosławskiego Obwodu ZWZ-AK. Obwód kierowany przez niego odniósł wiele sukcesów w działaniach wywiadowczych, dywersyjnych i sabotażowych. Produkowano broń, pomagano Żydom i jeńcom wojennym. Prowadzono działalność propagandową. Szczepański nadzorował wiele akcji podejmowanych przez żołnierzy jarosławskiej AK, m.in. akcję na Ochronkę przy ul. Jasnej w Jarosławiu, czy odbicie z jarosławskiego szpitala rannego żołnierza AK, Jana Harpuli, ps. „Branibór".Kpt. Wojciech Szczepański 9 lipca 1944 r. objął dowództwo nad Oddziałem Partyzanckim Inspektoratu AK Przemyśl. Trzy dni później jego Oddział stoczył walkę z oddziałami żandarmerii i Wehrmachtu w rejonie Łapajówki. Dzięki sprawnemu dowodzeniu udało się zgrupowaniu AK przeprawić na prawy brzeg Sanu. Kolejnym sprawdzeniem umiejętności dowódczych było przeprowadzenie akcji „Burza". Po dotarciu oddziałów sowieckich do Sanu, o północy z 25 na 26 lipca 1944 r. Oddziały Obwodu przystąpiły do jej realizacji. Na terenie Jarosławia doszło do szeregu starć pomiędzy oddziałami AK a Wehrmachtem. Dnia, 13 sierpnia nastąpiły w Jarosławiu pierwsze masowe aresztowania działaczy i żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego, przeprowadzone przez NKWD. Szczepański uniknął aresztowania nie ujawniając miejsca swojego pobytu. 19 stycznia 1945 r. Armia Krajowa została rozwiązana. Represje Sowietów i Urzędu Bezpieczeństwa wobec żołnierzy AK nie ustały, natomiast pojawiło się zagrożenie ze strony  UPA. Oddziały Obwodu toczyły walkę na dwa fronty: z jednej strony przeciwko UPA, z drugiej przeciwko sowieckim ekspedycjom karnym i ubeckim represjom. Dnia, 8 stycznia 1947 r. Szczepański został aresztowany i poddany brutalnemu śledztwu gdzie był torturowany, bity i kilkugodzinne przesłuchiwany. Szczepański został skazany na karę siedmiu lat więzienia, przy czym na mocy amnestii karę zmniejszono do trzech i pół roku. W roku 1948 Najwyższy Sąd Wojskowy uchylił ten wyrok, przekazując sprawę do ponownego rozpatrzenia. W powtórnym procesie Szczepański został skazany na karę sześciu lat więzienia, na mocy amnestii zmniejszono wyrok do lat trzech. W trakcie odbywania przez niego kary wpadły w ręce UB materiały zawierające informacje dotyczące udziału Szczepańskiego w strukturach Zrzeszenia. Stały się one podstawą wytoczenia mu kolejnego procesu gdzie sąd skazał go na osiem lat więzienia. Na wolność wyszedł 10 sierpnia 1954 r. i włączył się w działalność społeczną. Wstąpił do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Od 1980 r. aktywnie działał w Niezależnym Samorządowym Związku Zawodowym „Solidarność" Rolników Indywidualnych. Po upadku komunizmu Szczepański był jednym z założycieli Światowego Związku Żołnierzy AK. W styczniu 1991 r. został powołany na członka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie. Swoją drogę życia i walki prezentował w artykułach na łamach „Jarosławskiego Kwartalnika Armii Krajowej" oraz „Rocznika Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia".

Zmarł 22 lutego 1993 r. - pochowany został na cmentarzu w Wólce Pełkińskiej.

Za działalność niepodległościową Wojciech Szczepański został odznaczony: Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem AK, czterokrotnie Medalem Wojska, Krzyżem WiN, Orderem Polska Swemu Obrońcy, Medalem Za Udział w Wojnie Obronnej 1939, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Krzyżem Partyzanckim. W 1997 r. otrzymał  honorowy stopień pułkownika. Jego imieniem w 1993 r. została nazwana aleja w Jarosławiu. W październiku 2006 r. na budynku Szkoły Podstawowej w Żurawiczkach odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową.

Źródło:

„Wspomnienia Lipiec 1944-grudzień 1957"

wstęp Tomasz Bereza i Małgorzata Gliwa

Magdalena Rożek
Wydział Kultury, Turystyki i Promocji Miasta
(27.10.2008 | aktualizacja 27.10.2008 20:19)
Od lewej: burmistrz Andrzej Wyczawski, Dyrektor IPN w Rzeszowie Dariusz Byszuk, Tomasz BEREZA – st. inspektor w Oddziale IPN w Rzeszowie
Od lewej: burmistrz Andrzej Wyczawski, Dyrektor IPN w Rzeszowie Dariusz Byszuk, Tomasz BEREZA – st. inspektor w Oddziale IPN w Rzeszowie
Od prawej:Małgorzata Wajda-córka W Szczepańskiego, Maria Szczepańska-żona oraz przyjaciele
Od prawej:Małgorzata Wajda-córka W Szczepańskiego, Maria Szczepańska-żona oraz przyjaciele
Burmistrz Miasta Jarosławia Andrzej Wyczawski
Burmistrz Miasta Jarosławia Andrzej Wyczawski
Od prawej: Naczelnik Wydziału Kultury, Turystyki i Promocji Miasta Joanna Mordarska, Antoni Szczepański - syn wraz z żoną
Od prawej: Naczelnik Wydziału Kultury, Turystyki i Promocji Miasta Joanna Mordarska, Antoni Szczepański - syn wraz z żoną
dr Tomasz Bereza podczas prezentacji
dr Tomasz Bereza podczas prezentacji
Refleksje Marii Szczepańskiej
Refleksje Marii Szczepańskiej
Burmistrz Andrzej Wyczawski gratuluje Marii Szczepańskiej
Burmistrz Andrzej Wyczawski gratuluje Marii Szczepańskiej
Podziękowania dla Małgorzaty Wajdy-córki autora
Podziękowania dla Małgorzaty Wajdy-córki autora
Zofia Dyszyńska
Zofia Dyszyńska
Małgorzata Wajda podczas wspomnień o swoim ojcu | Fot.  Magdalena Rożek
Małgorzata Wajda podczas wspomnień o swoim ojcu
Fot. Magdalena Rożek
Copyright © 2014 Urząd Miasta Jarosławia, ul. Rynek 1, 37-500 Jarosław
Tel.: +48 16 624 87 00, faks: +48 16 624 87 65