9 września 2011 roku obchodzony będzie po raz XI Światowy Dzień FAS. Płodowy Zespół Alkoholowy (ang. FAS: Fetal Alcohol Syndrome) jest zespołem uszkodzeń organizmu i związanych z tym zaburzeń rozwoju u dzieci matek pijących alkohol w czasie ciąży. Jest zespołem umysłowych i fizycznych zaburzeń, które mogą wyrażać się jako opóźnienie umysłowe, dysfunkcja mózgu, anomalie rozwojowe, zaburzenia w uczeniu się i zaburzenia psychologiczne. FAS jest skutkiem działania alkoholu na płód w okresie prenatalnym. Alkohol powoduje więcej szkód w rozwijającym się płodzie niż inne substancje łącznie z marihuaną, heroiną i kokainą (Institute of Medicine, 1996). Efekty mogą być groźne lub średnio nasilone i wyrażają się obniżeniem IQ, zaburzeniami uwagi i zdolności uczenia się, aż do wad serca, dysfunkcji mózgu i śmierci włącznie. Wiele dzieci doświadcza poważnych zaburzeń zachowania i funkcjonowania społecznego, które trwają całe życie.
W Polsce co roku rodzi się ok. 900 dzieci z pełnoobjawowym FAS. Dziesięć razy więcej dzieci ma inne zaburzenia związane z alkoholem opisywane jako FASD (Fetal Alcohol Spectrum Disorder - Poalkoholowe Uszkodzenie Płodu). Większość przypadków pozostaje nie zdiagnozowana lub zdiagnozowana niewłaściwie. Uszkodzenia typu FAS mają wpływ na rozwój intelektualny oraz społeczny także w okresie dorastania i po osiągnięciu dorosłości. Osoby cierpiące na FAS/ FASD nie są w stanie wziąć na siebie odpowiedzialności za własne życie, często łamią prawo i latami skazane są na pomoc różnych organizacji i instytucji.
Każda ilość alkoholu, nawet lampka wina lub okazjonalnie wypity drink działa toksycznie na rozwijające się w łonie matki dziecko. Im większa ilość wypitego alkoholu, tym większe jest ryzyko poważnych uszkodzeń. Cząsteczki etanolu, zawartego w alkoholu bez problemu przenikają przez łożysko i jeśli kobieta pije alkohol to dziecko pije razem z nią. Lekarze podkreślają, że nie da się określić dawki alkoholu, która poczyni szkody w organizmie dziecka - poważne zaburzenia mogą nastąpić zarówno po wypiciu jednego drinka, jak i w wyniku regularnego nadużywania alkoholu przez kilka miesięcy ciąży. Z badań przeprowadzonych na zlecenie PARPA wynika, że co trzecia kobieta (33%) w wieku prokreacyjnym (18-40) piła alkohol w czasie ciąży. Jest to wynik niepokojący, zważywszy, że zdecydowana większość badanych (88%) jest zdania, iż nawet niewielka ilość alkoholu wypitego przez kobietę w ciąży może mieć negatywny wpływ na zdrowie jej dziecka. Zasięg FAS jest nieznany, gdyż brakuje badań z tej dziedziny. Zagrożone są jednak wszystkie dzieci matek pijących alkohol w czasie ciąży. Dzieciom urodzonym z FAS pomóc może szybka diagnoza i odpowiednia rehabilitacja, trzeba jednak pamiętać, że uszkodzenia spowodowane alkoholem są trwałe - nie można ich całkowicie wyleczyć.
FAS jest jednostką chorobową. Po raz pierwszy został opisany w 1973 roku. Pierwszy Międzynarodowy Dzień FAS odbył się 9 września 1999 (09-09-1999) w Auckland w Nowej Zelandii, podczas "Minuty refleksji" (w tamtejszym kościele), o godz. 9:09 (dziewiątego dnia, dziewiątego miesiąca każdego roku, od 1999, przez 9 miesięcy ciąży bez alkoholu), kiedy zabrzmiały dzwony w Kościele Metodystów. Następnie FAS Day odbyły się kolejno w Australii, RPA, USA (m.in. Alaska, Arizona, Minnesota, Płd. Nevada), aby w końcu, przy udziale wolontariuszy z Włoch, Niemiec i Szwecji przenieść się na grunt europejski (w tym Polskę- 2004r.). Dzień 9 września, godzina 9.09 jest chwilą, gdy na całym świecie rozpoczynają się obchody Dnia FAS. Jego celem jest promocja abstynencji wśród kobiet ciężarnych. Dziewiątka jest symbolem 9 miesięcy ciąży, która powinna być wolna od alkoholu.
FAS ani innych uszkodzeń alkoholowych nie można wyleczyć.
Można im w 100% zapobiec.
Wystarczy zachować całkowitą abstynencję podczas ciąży.
Państwowy Powiatowy
Inspektor Sanitarny w Jarosławiu
lek. med. Beata Mędrala
