Nasze wydawnictwa

styczeń, nr 1 (109) / 2002

Strona 6
śp. Roman Koba

- jarosławianin, Honorowy Obywatel Miasta, Prezes Kongresu Polaków w Szwecji zmarł 27 grudnia 2001 r. w Szwecji



6.1.jpgRoman Koba urodził się 9 sierpnia 1916 r. w Jarosławiu jako dziewiąte dziecko w rodzinie Józefa i Rozyny Koba z d. Pacak. Ojciec był znanym w Jarosławiu kupcem, organizatorem i członkiem władz Stronnictwa Narodowego.
W latach 1923 - 1934 Roman Koba uczęszczał do szkoły powszechnej i gimnazjum w Jarosławiu. Od 1926 r. był harcerzem. W 1936 r. zdał maturę w matematycznoprzyrodniczym gimnazjum po czym do sierpnia 1939 r. był uczniem Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowii Mazowieckiej.
Wojenną promocję na podporucznika piechoty otrzymał 1 sierpnia 1939 r. i jako dowódca plutonu w 71 pp w Zambrowie, przygotowywał odcinek obronny nad Biebrzą k. Wizny. Ranny powrócił do rodzinnego Jarosławia w listopadzie 1939 r. W domu nie zastał ojca - Józefa, który wraz z grupą kilkudziesięciu znaczących obywateli Jarosławia przebywał jako zakładnik na gestapo. W latach 1940 - 1941 Roman Koba przebywał w okolicach Krakowa ukrywając się przed Niemcami. Do Jarosławia powrócił w roku 1942 i włączył się w działalność Armii Krajowej przyjmując pseudonim "Ryszard". Został zastępcą dowódcy plutonu dywersyjnego inspektoratu AK Przemyśl Jarosław, którego dowódcą był jego starszy brat - por. Władysław Koba ps. "Rak" - przed wojną oficer 3 pp Legionów w Jarosławiu. 3 stycznia 1943 r. zmarł ich ojciec. Wiadomość wszyscy przyjęli z wielkim bólem.
9 stycznia 1944 r. Roman Koba został aresztowany niedaleko domu rodzinnego przy ul. Kraszewskiego przez Schmidta, który był kolegą gimnazjalnym najstarszego brata - Józefa.
Kolejne etapy więziennej gehenny Romana Koby wiodły przez gestapo w Jarosławiu, więzienie w Tarnowie, Montelupich w Krakowie, obozy w Gross-Rosen, Lieberose, Sachsenhausen i Bergen - Belsen.
W kwietniu 1945 r. Roman Koba wraz z bratem Józefem został przewieziony do Szwecji w ramach akcji humanitarnej zorganizowanej przez Szwedzki Czerwony Krzyż z inspiracji członka rodziny królewskiej hrabiego Folke Bernadotte. Po trwającym ok. 10 miesięcy leczeniu i rehabilitacji oraz nauce podstaw języka szwedzkiego, bracia przenieśli się z prowincji Smĺland w południowej Szwecji do Västeras (ok. 115 km na zachód od Sztokholmu), gdzie ułożyli sobie nowe życie na obczyźnie. Tu pod koniec grudnia 1946 r. Roman Koba brał udział w organizowaniu Związku Polaków.
W 1947 r. Roman Koba zawarł związek małżeński z Hanną Szer, warszawianką, więźniarką Ravesbrűck, która przedostała się do Szwecji również w ramach akcji humanitarnej.
Listy konspiracyjne jakie otrzymał od brata kpt. Władysława Koby, przestrzegały go przed powrotem do kraju. Stały się też testamentem i przesłaniem o wymiarze nie tylko rodzinnym. 31 stycznia 1949 r. wykonano wyrok śmierci na bracie Władysławie, który był komendantem zrzeszenia WiN Okręgu Rzeszowskiego. Tragiczna wiadomość o śmierci ukochanego brata ostatecznie zaważyła na pozostaniu Romana Koby na obczyźnie, gdzie prowadził działalność patriotyczną i niepodległościową.
Lata 1947 1980 były skoncentrowane na wytężonej pracy dla zapewnienia podstaw egzystencji żony i czwórki dzieci. Wspólnie z małżonka Hanną organizował niedzielne szkółki języka polskiego, założył Zespół Pieśni i Tańca, Kółko Teatralne, inicjował obchody świąt państwowych i religijnych. Współuczestniczył w powstaniu biblioteki, spotkań towarzyskich i zabaw tanecznych oraz przy pomocy Szwedów zbierał odzież i obuwie dla Caritasu w Polsce. Od początku członkowie deklarowali cotygodniową składkę na pomoc dla Polaków w kraju w wysokości wynagrodzenia za 1 godzinę pracy. Na przełomie lat 60-tych i 70-tych nawiązał kontakty ze środowiskiem niepodległościowym w Londynie, kolportował prasę polonijną w Szwecji.
Po wydarzeniach radomskich w czerwcu 1976 r. dom Romana Koby stał się przystanią dla pierwszych uchodźców politycznych. Nowy etap działalności rozpoczął od 1980 r. Organizował pomoc humanitarną w okresie stanu wojennego. Już następnego dnia po wprowadzeniu stanu wojennego zorganizował przed Polską Ambasadą manifestację potępiającą reżim w Polsce. Podobne akcje zorganizowane były przed konsulatami w Göteborgu i Malmo. Od chwili powołania Kongresu Polaków w Szwecji objął funkcję Prezesa i pełnił ją aż do śmierci. Nie sposób wyliczyć wszystkich działań podejmowanych przez niego w celu informowania opinii publicznej w Szwecji o sytuacji w Polsce. Przez Biuro Kongresu przewinęło się wielu ludzi oczekujących pomocy w uzyskaniu statusu uchodźcy politycznego i nikt nie pozostał bez pomocy. W 1983 r. pomógł chłopcom spod Dębicy, bohaterom filmu "300 mil do nieba". W 1988 r. Prezydent RP na uchodźstwie Kazimierz Sabbat odznaczył Romana Kobę Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Jako redaktor miesięcznika "Słowo Kongresu" propagował szereg inicjatyw i fundacji mających na celu pomoc Polakom na Wschodzie. Był jednym ze sponsorów akcji organizowanych przez Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Wschodnich Oddział w Przemyślu, dzięki którym dzieci z Czerniowiec i okolic otrzymały paczki mikołajowe. Ponadto środki żywnościowe zakupione dzięki Fundacji SOS dla Polaków na Wschodzie zostały przekazane Rodakom we Lwowie, Czerniowcach, Szczercu, Krzemieńcu, Zbarażu. Szczególną opieką Kongres otaczał Polaków na Litwie i w Estonii. Pomoc od Rodaków ze Szwecji otrzymywali również kombatanci w Polsce i na Ukrainie.
Roman Koba był również czynnym działaczem polskich organizacji kombatanckich w Szwecji. Pełnił funkcję harcmistrza Rzeczpospolitej Polskiej i szczepowego Polskich Drużyn Harcerskich w Sztokholmie.
Z okazji Święta Niepodległości 11 listopada 1994 r. prezydent Lech Wałęsa przyznał Romanowi Kobie Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. Odznaczenia dokonała w Sztohkolmie ambasador RP Barbara Tuge - Erecińska. Ponadto Roman Koba otrzymał Medal Zasługi Exsuli Dene De Ecclesia Merito, Srebrny Krzyż Zasługi, Złotą Odznakę Honorową SPK, Krzyż AK, Medal Wojskowy - Polska Swoim Obrońcom, Krzyż Kampanii Wrześniowej, Złoty Medal Skarbu Narodowego, Krzyżem Kawalerski Orderu Polonia Restituta, (nadany przez Rząd RP na Uchodźstwie w 1987), Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta, (nadany przez Prezydenta RP w 1991).
Zmarł 27 grudnia 2001 r. Pogrzeb odbył się 16 stycznia 2002 r. w Västeras w Szwecji.
Na podstawie opracowania
Wojciecha Koby i strony internetowej:
www.polskakongressen.org
przygotowała Zofia Krzanowska
Copyright © 2014 Urząd Miasta Jarosławia, ul. Rynek 1, 37-500 Jarosław
Tel.: +48 16 624 87 00, faks: +48 16 624 87 65