Strona główna » Nasze wydawnictwa » maj, nr 4 (101) / 2001 » Różne
Bądź na bieżąco z informacjami z Jarosławia, zostaw nam swój e-mail:

Nasze wydawnictwa

maj, nr 4 (101) / 2001

Strona 10
Specyfika edukacji w przedszkolu i szkole Montessori


Myśl pedagogiczna Marii Montessori doczekała się zaszczytnego wyróżnienia przez Ojca Świętego Jana Pawła II, który 6 sierpnia 1995 r. przypomniał słowa Papieża Pawła VI, wygłoszone w 1970 r. z okazji 100-lecia urodzin Montessori: tajemnicy jej sukcesu, a w pewnym sensie samych korzeni jej zasług naukowych doszukiwać się należy w jej duszy, czyli w tej szczególnej wrażliwości duchowej i jednocześnie kobiecej, która umożliwiła jej dokonanie przełomowego odkrycia dziecka i pozwoliła zbudować na tej podstawie oryginalny system wychowawczy. Maria Montessori doskonale reprezentuje liczne kobiety, które wniosły ważny wkład w postęp kultury... (L'oservatore Romano Nr 10 /17/ 1995).
M. Montessori (1870-1952) szczególnie zasłużyła się w reformie edukacji dzieci w wieku od trzeciego do dwunastego roku życia. Przedszkola i szkoły Montessori cieszą się dzisiaj dużym uznaniem wśród pedagogów, nauczycieli, rodziców, uczniów i władz oświatowych.
Prowadzone badania nad teorią i praktyką montessoriańską na całym świecie potwierdzają ogromne walory edukacyjne pedagogiki M. Montessori. Placówki tego typu rozsiane są tak w Europie, jak i na innych kontynentach. W Polsce zainteresowanie pedagogiką Montessori wzrosło na przełomie lat dziewięćdziesiątych, gdy naukowcy i nauczyciele zaczęli częściej wyjeżdżać za granicę. Wówczas mieli okazję zapoznać się z różnymi systemami edukacji alternatywnej. Jedną z nich była pedagogika M. Montessori. Z pomocą nauczycieli niemieckich i holenderskich grupa polskich pedagogów uzyskała wykształcenie w zakresie teorii i praktyki montessoriańskiej, co umożliwiło im w ramach innowacji pedagogicznej rozpocząć praktycznie wdrażać pedagogikę Montessori do przedszkoli i szkół.
Obecnie w naszym kraju funkcjonuje kilkanaście placówek przedszkolnych, które w całości (jak Przedszkole Nr 8 w Jarosławiu) lub w grupach (Przedszkole Nr 2 w Przemyślu, Przedszkole Nr 18 w Stalowej Woli) zastosowały koncepcję pedagogiczną M. Montessori oraz klasy szkolne w szkołach publicznych (Lublin, Poniatowa, Łódź, Opole) i dwie szkoły społeczne Montessori (Łódź, Warszawa).
Uczeń opuszczający szkołę Montessori to człowiek samodzielny, obowiązkowy, pracowity, odpowiedzialny za siebie i innych, umiejący zaplanować swą pracę i rzetelnie ją wykonać. Jest to osoba wrażliwa na własny rozwój, potrzeby innych, mająca ukształtowane w sobie postawy proekologiczne i pokojowe. Edukacja w placówkach Montessori pragnie realizować tezę: Pomóż mi samemu to zrobić.
Pierwsza placówka typu Montessori powstała w ubogiej robotniczej dzielnicy San Lorenzo Rzymu 1907 r. W tym pierwszym "domu dziecięcym" M. Montessori odkryła zjawisko polaryzacji uwagi, które jak zawsze podkreślała stało się "kluczem jej pedagogiki". Polaryzacja uwagi opisuje stan niezwykłego skupienia dziecka na wykonywanym zajęciu, które prowadzi je do rozwoju na coraz to wyższym stopniu. Obserwacja tego zjawiska pozwoliła M. Montessori odkryć korzystne wychowawczo warunki zewnętrzne, odpowiednio przygotowane środowisko edukacyjne, tzw. "przygotowane otoczenie". Dziecko buduje swą osobowość według pojawiających się etapów rozwojowych (wrażliwych faz), które mają szansę pełnego rozkwitu tylko w odpowiednich warunkach. M. Montessori wyróżniła wiele wrażliwych faz dla poszczególnych przedziałów wiekowych. Np. u dzieci 3, 6-letnich, jest to wrażliwa faza na ruch, porządkowanie wrażeń, naukę języka mówionego i pisanego. To właśnie Montessori zauważyła tak ogromne zainteresowanie dziecka 4-5 letniego pisaniem i czytaniem. U dzieci 7 - 12-letnich Montessori wyróżniła zainteresowanie różnymi dziedzinami wiedzy, moralnością, religią. Wtedy to do głosu coraz bardziej dochodzi świadomość i chęć poznawania świata, tak zewnętrznego jak i świata wartości. Jest to czas uświadamiania sobie reguł, norm, wartości funkcjonujących w społeczeństwie. Uczeń interesuje się światem przyrody, kolekcjonuje różne rzeczy znaczki, muszelki, kamienie itp.) jest bardzo chłonny na wiedzę. Dlatego też dla tego przedziału wiekowego (w Polsce odpowiednik 6-letniej szkoły podstawowej ), M. Montessori wyróżniła od strony dydaktycznej edukację związaną z wychowaniem dla wszechświata tzw. edukację kosmiczną, która łączy w sobie różne nauki o Ziemi, geologię, astronomię, biologię, geografię, chemię, fizykę a nawet historię. Montessori uważała, że młodemu człowiekowi należy ukazywać pełną i zintegrowaną wiedzę o wszechświecie, Ziemi i człowieku, gdyż jest to uzasadnione względami tak psychologicznymi,
jak i metodycznymi. Koncepcja wychowania dla wszechświata jest więc bardzo zbieżna z proponowanym w obecnej reformie blokiem przedmiotów o nazwie: przyroda.
W okresie od 13 do 18 roku życia pojawia się uwrażliwienie na godność osobistą, odpowiedzialność i wiarę w swe siły. Młody człowiek pragnie częściej przebywać w grupie (stąd Montessori dużą rolę przypisywała harcerstwu), chce się usamodzielniać, coraz wyraźniej stawia sobie i realizuje cele życiowe. Wrażliwym fazom pojawiającym się w wymienionych przedziałach wiekowych M. Montessori przyporządkowała właściwe środowisko edukacyjne. Ponieważ życie i twórczość M. Montessori od lat 30-tych związana była głównie z Holandią, na bazie tego systemu szkolnego zaproponowała edukację według swojej koncepcji. Z niewielkimi modyfikacjami system funkcjonuje w Holandii. Jest on swoistym wzorcem dla systemów montessoriańskich w Europie i świecie.
Organizacja szkół w Europie i na całym świecie zależy w głównej mierze od obowiązującego systemu szkolnego w danym kraju. Należy powiedzieć, że na świecie są też średnie szkoły Montessori, ale jest ich mniej niż przedszkoli i szkół podstawowych.
Należy podkreślić, że dzieci w placówkach Montessori uczą się w grupach wymieszanych wiekowe (co najmniej w ramach trzech roczników). Adaptując twórczo system edukacji montessoriańskiej w Polsce należało dostosować formy organizacyjne do naszych warunków.
O szkole Montessori mówi się, że stopniowo przez specyficzne formy pracy, wychowawczą pomoc nauczyciela, atmosferę uczenia się Przez aktywne działanie i twórczość, dziecko stopniowo buduje w sobie wolność. Wolność, rozumianą jako wewnętrzna samodyscyplina i autonomia społeczno-moralna.
Maria Montessori uważała, że "wychowanie jest długą drogą", gdyż proces budowy człowieczeństwa nigdy właściwie nie może być zakończony. Stąd swoista radość tak dziecka jak i dorosłych z obserwacji wzrostu i rozwoju, jaki dokonuje się wspólnymi siłami w placówkach Montessori.
My jesteśmy na tej drodze dopiero na samym początku. Ale droga ta stanowi inspirujące wyzwanie dla tych wszystkich, którzy pragną żyć wśród ludzi samodzielnych, odpowiedzialnych, otwartych na świat przyrody i kultury, potrafiących dalej się rozwijać i czynić świat piękniejszym.
Prośba M. Montessori wyryta na jej nagrobku w Noordwijk w Holandii brzmiąca: "proszę kochane dzieci, które wszystko potraficie, abyście razem ze mną budowały pokój między ludźmi i na świecie" może stanowić swoiste zaproszenie do działań edukacyjnych nie tylko w naszym przedszkolu, ale i w innych placówkach, które poszukują swojej drogi.
Dyrektor Przedszkola
Albina Adameczek
Numery archiwalne
Marzec 2024
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31