Zasłużeni dla Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Jarosławia 2012

Joanna Kociuba - archeolog z wykształcenia i z pasji, poszukiwacz najstarszych dziejów Jarosławia „pod ziemią", obecnie straszy kustosz Muzeum Kamienica Orsettich w Jarosławiu, a w latach 1990-2002 dyrektor tejże placówki. Pani Joanna dzięki wykształceniu, a przede wszystkim zainteresowaniom i dociekliwości, odkrywa na nowo prehistorię i historię naszego miasta zapisaną w nawarstwieniach ziemnych i materialnych szczątkach znalezionych
w czasie prowadzonych prac. Prace i badania archeologiczne przeprowadzone przez Panią Joannę stają się fundamentem do formułowania nowych wniosków, wyjaśniania zawiłych, dotychczas nie poznanych wydarzeń historycznych, obiektów architektonicznych oraz  historii kultury materialnej. Dowodem są liczne sprawozdania i dokumentacje z przeprowadzonych prac konserwatorskich i nadzorów archeologicznych. Spośród ważniejszych należy wymienić :

- badania archeologiczne na Wzgórzu św. Mikołaja w obrębie murów opactwa benedyktyńskiego (w latach 1985,1989),

- badania archeologiczne na Pl. św. Michała (w latach 1995-1997) - na terenie gotyckiej kolegiaty pw. Wszystkich Świętych,

- badania archeologiczne w obrębie kolegiaty pw. Bożego Ciała (2006-2012), dawnego założenia jezuitów,

- liczne nadzory na terenie całego starego miasta.

Jest autorką naukowych i popularno-naukowych publikacji m. in.

  • Joanna Kociuba, Badania archeologiczne na pl. św. Michała (w:) Przemyski Informator Kulturalny, nr 3 (5) 1996,
  • Joanna Kociuba, Kolegiata św. Michała (w:) Przemyski Przegląd Kulturalny, nr 3 -4 (8/9) 1997,
  • Joanna Kociuba, Historia ołtarzy przedsoborowych w kościele pw. św. Jana (w:) W cieniu kolegiaty, nr ...., 2010
  • Monika Bober-Kordas, Joanna Kociuba, Fortyfikacje miasta Jarosławia Cz. I: Źródła (w:) Varie Sententiae, Księga Jubileuszowa Działu Archeologii Muzeum Okręgowego w Rzeszowie pod red. Joanny Podgórskiej Czopek, Rzeszów 2010, s. 25-82.

Ponadto jest autorką i współautorką wielu wystaw, lekcji muzealnych i referatów, które służą pogłębianiu wiedzy i popularyzowaniu dziedzictwa kulturowego Jarosławia.

Mieczysław Brożyna - z wykształcenia inżynier budownictwa lądowego w specjalności konstrukcyjno-inżynieryjnej. Przez lata pracownik Komunalnego Przedsiębiorstwa Robót Budowlanych (później MPGK), kierownik działu inwestycji i remontów, inspektor nadzoru licznych realizacji remontowych zwłaszcza obiektów zabytkowych na terenie Starówki oraz Śródmieścia. Wiele jarosławskich kamienic w latach 50., 60. I 70. XX w., począwszy od zabezpieczenia fundamentów,  prac konstrukcyjnych, przez remonty elewacji i detalu, zostało wyremontowanych przy udziale i pod fachowym okiem Pana Brożyny. Pośród nich kamienice: Rynek 23 (1954-57 r.), Rynek 22 (1957-60), Rynek 21 (1959-62), Rynek 18 i Grodzka 8 (1973-76), Rynek 6 (1978-83), do większych inwestycji należą remont budynku starostwa przy ul. Jana Pawła II spalonego w czasie wojny, gdzie Pan Brożyna był kierownikiem budowy (1950-57). Ponadto pełnił funkcję inspektora nadzoru przy remoncie kościółka Św. Ducha (1999-2001),  przy fundamentach kamienicy Orsettich ((2005 r.).

Od 2006 roku Pan Brożyna pełni funkcję inspektora nadzoru wszystkich prac budowlanych i remontowych Kolegiaty pw. Bożego Ciała oraz zachodniego skrzydła dawnego kolegium jezuickiego. Z wielkim zaangażowaniem i oddaniem uczestniczy, praktycznie bezinteresownie, w dziele ratowania tego wczesnobarokowego założenia. Jest na co dzień, w każdym momencie podejmowania ważnych decyzji przy obiekcie. Jego wkład w dzieło ratowania dziedzictwa kulturowego miasta jest podstawą do przyznania odznaki.

Siostra Barbara Marta Dendor - od 2008 do 2011 r. przeorysza klasztoru Sióstr Benedyktynek w Jarosławiu, później ekonomka. Od pierwszych dni posługi w Jarosławiu zaangażowana w dzieło utrzymania i remontów części zabytkowego założenia benedyktyńskiego.

W 2008 r. rozpoczęła gruntowny remont klasztoru i zabudowań gospodarczych wzdłuż muru obronnego opactwa, a wraz z nim starania o pozyskanie środków finansowych na ten cel. Z determinacją i poświęceniem prowadzi wszystkie sprawy związane z decyzjami konserwatorskimi i pozwoleniami na budowę, wyborem wykonawców, realizacją robót budowlanych i konserwatorskich. W 2010 roku podjęła odważną decyzję dotyczącą remontu i adaptacji zrujnowanych budynków dawnej rezydencji kapelanów i dewotek z XVIII w. Rozpoczynając od badań konserwatorskich i architektonicznych, przez projekt do rozpoczętego  już remontu, sukcesywnie i krok po kroku działa na rzecz przywracania zabytkom ich dawnej świetności.

W styczniu 2011 r. doprowadziła do powstania strony internetowej http://www.zrob1malykrok.pl/ promującej jarosławskie dziedzictwo benedyktyńskie i będącej drogą do zdobywania środków na ratowanie klasztornych budynków. Pomoc finansowa internautów z Polski i zagranicy przeszła oczekiwania wszystkich.

Przez kilka lat udało się Siostrze Barbarze dokonać gruntownego remontu klasztoru SS. Benedyktynek, wraz z całą infrastrukturą techniczną, częściowego remontu budynków przy murze od strony baszty bramnej, sporządzić kompletną dokumentację techniczną dla dawnych budynków rezydencji kapelanów i dewotek. Prace remontowe przy „dewotkach" już zostały wszczęte.

Realizacja wspomnianych projektów czy remontów możliwa była dzięki wielu ludziom dobrej woli i instytucjom, ale przede wszystkim dzięki determinacji i odwadze siostry Barbary.   Niewątpliwie dzieło ratowania kulturowego dziedzictwa benedyktynek i Jarosławia jest zasługą Siostry Barbary i pozostanie dla kolejnych pokoleń.

Wojciech Kozak - plastyk, konserwator dzieł sztuki, właściciel Pracowni Konserwacji Dzieł Sztuki  w Jarosławiu, a przede wszystkim wykonawca wielu prac konserwatorskich przy jarosławskich obiektach zabytkowych. Konserwacja zabytków - ciężka, żmudna praca techniczna oraz artystyczna, jakiej wymaga każda realizacja, jest dla Pana Wojciecha nie tylko sposobem na zarabianie. Zaangażowanie i poszukiwanie najlepszych sposobów na rozwiązywanie problemów w procesie postępowania konserwatorskiego, staranność wykonania robót, skutkują często nowymi odkryciami. Są świadectwem dbałości o zachowanie kulturowego dziedzictwa Jarosławia. Do najważniejszych realizacji  na terenie miasta należą:

  • Konserwacja malowideł ściennych XVII i XVIII w. górnych izbach kamienicy Orsettich - w tzw. sali z paskami,
  • Konserwacja nagrobków na terenie Starego Cmentarza (pomnik nagrobny Staszków, Bartschów i Dietrichów),
  • Konserwacja pomnika kolumnowego Matki Bożej Niepokalanej przy ul. Jana Pawła II
  • Konserwacja kapliczki św. Kazimierza przy ul. Tarnowskiego,
  • Konserwacja malowideł ściennych w budynku dawnej Bursy im. Mikołaja Kopernika,
  • Konserwacja ołtarza głównego w kościele Trójcy Św. wraz z cudownym krucyfiksem
    z pocz. XVIII w.,
  • Konserwacja malowideł ściennych w prezbiterium kościoła Trójcy Św. (prace kontynuowane).

Ponadto Pan Wojciech zawsze służy radą i pomocą w zakresie innych realizacji konserwatorskich na terenie Jarosławia, zarówno różnym instytucjom świeckim i kościelnym, jak i osobom prywatnym.

Elżbieta Wróblewska - konserwator dzieł sztuki, Zdzisław Wróblewski - magister chemii, praktyk konserwator dzieł sztuki. Przez lata zatrudnieni w Pracowni Konserwacji Zabytków, tzw. PeKaZetach w Jarosławiu. Związani przez całe życie z Jarosławiem i jarosławskimi zabytkami poprzez czynny udział w działaniach na rzecz ich ochrony. Pani Elżbieta jest autorem badań konserwatorskich na istnienie malowideł ściennych w wielu kamienicach naszego miasta, dających podstawę do dalszych działań przy obiekcie. Szczególny wkład Państwa Wróblewskich w ratowanie materialnego dziedzictwa kulturowego widoczny jest w pracach wykonanych w kościele śś. Stanisława Mikołaja Bpa na terenie benedyktyńskiego opactwa. Od 1997 Państwo Wróblewscy związani są konserwacją wystroju i wyposażenia świątyni. Pierwsze prace objęły konserwację i rekonstrukcję dekoracji sztukatorskiej sklepienia kościoła. Następnie wykonana została przez Państwa Wróblewskich kompleksowa konserwacja wyposażenia ruchomego, które zostało sprowadzone do pustego wnętrza świątyni z pojezuickiego kościoła w Przemyślu; w tym ołtarza głównego z obrazem Serca Pana Jezusa (pocz. XX w.), ołtarza bocznego Matki Bożej Ostrobramskiej (XVI w.), ołtarza bocznego Chrztu Chrystusa (XVIII i pocz. XX w.), ambony oraz chrzcielnicy (pocz. XX w.). W latach 2004-2006, dzięki wykonanym przez Państwa Wróblewskich pracom konserwatorskim właściwy stan techniczny oraz artystyczny blask odzyskała część wyposażenia kościoła Św. Ducha: ołtarz główny (XVIII w.) z obrazem Ukrzyżowania Chrystusa (k. XVI w.) ora nastawa ołtarzowa (XVII, XIX w.) z ryzalitu kościoła z obrazem Matki Bożej Śnieżnej.

Ostatnia z realizacji to remont konserwatorski kapliczki przy ul. Benedyktyńskiej.

Niezwykła staranność, rzetelność wykonania wszelkich robót - począwszy od najdrobniejszego detalu obiektu do końcowej estetyki i wyrazu artystycznego dzieła sztuki - są świadectwem zarówno głęboko pojętej dbałości o dziedzictwo kulturowe, jak i etyki zawodowej, uczciwości wobec zleceniodawcy i samych siebie.  

Mirosław Karapyta - polityk, nauczyciel akademicki, doktor nauk humanistycznych w zakresie socjologii, od 2007 do 2010 wojewoda podkarpacki a od 2010 marszałek województwa podkarpackiego. Z urodzenia jarosławianin, od korzeni się nie odcina i nie wstydzi ich, często wraca do Jarosławia i swoimi decyzjami służy między innymi ochronie dziedzictwa kulturowego naszego miasta. Gdyby nie środki finansowe przyznawane na jarosławskie zabytki z budżetu wojewody podkarpackiego i urzędu marszałkowskiego -  w latach kiedy Pan Karapyta podejmował decyzje w tym zakresie - niemożliwa byłaby realizacja wielu inwestycji - prac remontowych i konserwatorskich, archeologicznych, które pozwoliły na przywrócenie dobrego stanu technicznego oraz estetycznego poszczególnych zabytków. Łącznie wydana kwota na zabytki w latach 2007-2010 z budżetu wojewody to: 4.090.596,27 zł. Do tego dodajmy środki samorządu województwa nie tylko na zabytki, ale np. na świetlicę środowiskową w dawnym kolegium jezuickim. Adaptacja piwnic jednego z najstarszych obiektów zabytkowych pociągnęła za sobą kompleksowy remont tych pomieszczeń. Kolegiata jarosławska pozostaje na szczególnym miejscu w sercu Pana Marszałka. Dowodem są kolejne decyzje, które pozwoliły na ułożenie wokół kolegiaty nawierzchni brukowej (pow. ok. 700 m2). Rewitalizacja przestrzeni całego założenia pozostanie na lata dla kolejnych pokoleń. Jedną z ostatnich decyzji Pana Marszałka Karapyty jest refundacja kosztów poniesionych przez Gminę Miejską Jarosław przy remoncie kamienicy Attavantich (Rynek 6) w wysokości prawie 2.240.000 zł. Dotacja ta możliwa jest do pozyskania w ramach osi priorytetowej VI. Turystyka i kultura Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013.

Wkład finansowych środków przekazanych na jarosławskie zabytki dzięki decyzjom  Pana Mirosława Karapyty jest wyrazem dbałości o dziedzictwo kulturowe naszego miasta.

Tomasz Kulesza - polityk, nauczyciel, doktor nauk teologicznych, od 2005 roku poseł na Sejm V, VI i VII kadencji. Urodzony w Jarosławiu, związany z miastem poprzez wykonywaną pracę (długoletni dyrektor Zespołu Szkół im. Książąt Czartoryskich) oraz czynny udział w działaniach na rzecz jego rozwoju, mieszkańców, a także dziedzictwa kulturowego Jarosławia. Pamięć o przeszłości, historii jarosławian, poszukanie/odnajdywanie tożsamości, remont i konserwacja pomników nagrobnych - to cele, które przyświecają rokrocznie Panu Tomaszowi Kuleszy przy współorganizowaniu kwesty na rzecz ratowania zabytków jarosławskich cmentarzy. Zbiórki środków finansowych na zabytkowe nagrobki od początku lat 90. XX w. bez zaangażowania ówczesnego dyrektora szkoły, później posła i aktywny udział młodzieży w akcji pozwoliły przyjść
z pomocą wielu nagrobkom, dzięki czemu mogą one nadal „stanowić autentyczną ilustrację historii" . Organizowane przez Pana Posła Kuleszę zbiórki to także żywa lekcja z ochrony dziedzictwa kulturowego dla młodzieży, kształtowanie jej świadomości i utrwalanie wartości patriotycznych. Ta działalność zasługuje na szczególna uwagę. Kolejną ważną sprawą jest zaangażowanie Pana Posła w pozyskiwanie środków na remonty i konserwacje jarosławskich zabytków. Dzięki dotacjom uzyskanym z różnych źródeł: Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Wojewody Podkarpackiego - Podkarpackiego Konserwatora Zabytków,  które niejednokrotnie wpłynęły do Jarosławia dzięki staraniom Pana Kuleszy, możliwe były remonty Jarosławskiej Kolegiaty i dawnego kolegium jezuickiego, konserwacja wyposażenia i wystroju kościoła o.o. Dominikanów oraz prace remontowe przy klasztorze, konserwacja ołtarza w kościele o.o. Reformatów, remont dawnej rezydencji dewotek w opactwie benedyktyńskim, remonty budynków świeckich jak ratusz, czy budynki pokoszarowe - obecnie szpital psychiatryczny.

Wskazane działania Pana Posła Kuleszy i ich przełożenie na realizacje w zakresie ochrony dóbr kultury są wyrazem głęboko pojętej dbałości o dziedzictwo kulturowe naszego miasta.

Copyright © 2014 Urząd Miasta Jarosławia, ul. Rynek 1, 37-500 Jarosław
Tel.: +48 16 624 87 00, faks: +48 16 624 87 65