Nasze wydawnictwa

listopad, nr 11 (157) / 2005

Cmentarz Żydowski - praktyczne informacje

Pismem z dnia 16.12.2004 r. skierowanym do UM Jarosławia, Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Warszawie poinformowała o odzyskaniu prawa własności jarosławskiego Cmentarza Żydowskiego w dzielnicy Kruhel Pawłosiowski. Do pisma załączono instrukcję Komisji Rabinicznej do spraw Cmentarzy zawierającą "Praktyczne uwagi przy sprzątaniu Żydowskiego Cmentarza".

Ponieważ dobra kultury materialnej Żydów są również dziedzictwem kulturowym Polski, w ostatnim czasie podejmowane były społeczne inicjatywy porządkowania jarosławskiego Cmentarza Żydowskiego. Być może inicjatywy takie podejmowane będą też w przyszłości. Dla uniknięcia ewentualnych nieporozumień związanych z religijnym prawem żydowskim, warto zatem przytoczyć nieco informacji w tej sprawie.

W judaiźmie święte jest zarówno to co duchowe, jak i to co fizyczne, w związku z tym dusza i ciało mogą wnieść do świata świętość. Dusza jest źródłem świętości, podczas gdy ciało jest naczyniem, które nosi w sobie świętość. A więc zarówno dusza, jak i ciało pozostają święte na zawsze. To dlatego kości tych, którzy odeszli pozostają święte. Ponieważ kości są święte, traktowane są w judaiźmie z najwyższym szacunkiem. Ciała zmarłych muszą być pogrzebane w ziemi (co wyklucza zarówno kremację, jak i pozostawienie ich ponad poziomem gruntu) i pozostać nienaruszone. Dlatego ekshumacja jest w judaizmie ściśle zabroniona, z wyjątkiem szczególnych i nadzwyczajnych przypadków. Istnieje tradycja, która mówi, że dusza i ciało pozostają połączone nawet po śmierci, więc jeżeli narusza się kości tutaj na ziemi, to naruszony zostaje także spokój duszy w niebie.

W związku z tym przy sprzątaniu Cmentarzy Żydowskich zakazane jest kopanie gruntu (w tym używanie narzędzi ciężkich), wyrywanie drzew i krzewów z korzeniami, odkopywanie kamieni, tablic nagrobnych (macew), samowolne grzebanie kości, podkopywanie ogrodzenia cmentarza (ze względu na nieznane obecnie, a wytyczone pierwotnie granice), otwieranie grobów.

Dozwolone jest natomiast usuwanie chwastów, kwiatów, mchów (płytko zakorzenionych), koszenie trawy, zbieranie śmieci, oczyszczanie tablic (macew) i płyt nagrobnych z liści (nie wolno stosować żadnych środków chemicznych czy też ostrych narzędzi do czyszczenia mogących uszkodzić tablice), wytyczanie alejek na powierzchni gruntu - tylko w uzgodnieniu z Komisją Rabiniczną, instalacja pamiątkowych i informacyjnych tablic po uzgodnieniu treści napisu z Komisją Rabiniczną, przycinanie drzew i krzewów tuż przy powierzchni ziemi, nawożenie dodatkowej warstwy ziemi. W razie jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości należy skontaktować się z Komisją Rabiniczną do spraw Cmentarzy, ul. Twarda 6, 00-950 Warszawa, tel/fax (0-22) 624-14-84.

Cmentarz Żydowski jest najstarszym z istniejących cmentarzy jarosławskich. Założony w 1699 r. w dużym stopniu został zdewastowany podczas II wojny światowej. Niemcy rozebrali mur ogrodzeniowy i dom przedpogrzebowy.

Macewy zostały w większości wywiezione do Niemiec, a pozostałe użyto m.in. do utwardzenia dróg. Obecnie teren cmentarza zajmuje obszar 1,85 ha. Zachowało się zaledwie kilkanaście nagrobków, z których najstarszy pochodzi z 1850 roku. Na cmentarzu znajdują się też groby Żydów rozstrzelanych podczas II wojny światowej.

Zbigniew Zięba
Copyright © 2014 Urząd Miasta Jarosławia, ul. Rynek 1, 37-500 Jarosław
Tel.: +48 16 624 87 00, faks: +48 16 624 87 65