Strona główna » O Jarosławiu » Zasłużeni dla Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Jarosławia » Zasłużeni dla Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Jarosławia 2013
Bądź na bieżąco z informacjami z Jarosławia, zostaw nam swój e-mail:

Zasłużeni dla Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Jarosławia 2013

Stanisław Lenar artysta rzeźbiarz, absolwent Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Stanisława Wyspiańskiego w Jarosławiu i Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Wieloletni nauczyciel w Liceum Plastycznym przedmiotów artystycznych: rzeźby, malarstwa, rysunku, ale także nauczyciel wrażliwości, poczucia piękna, harmonii i estetyki. Wychowawca młodzieży, zawsze pełen wiary w potencjał młodych ludzi. Autor wielu dzieł plastycznych o wysokim poziomie artystycznym.

Twórca pomnażający dorobek pokoleń, ale także utrwalający w swych dziełach wydarzenia, postaci i wartości ważne dla Polski, dla Jarosławia, dla przyszłych pokoleń. Pan Stanisław Lenar zatrzymał w plastycznej formie bohaterów i ofiary, historię naszego miasta. Pomniki, tablice, rzeźby są dziełami - dokumentami przekazującymi wartości mające znaczenie dla tożsamości i ciągłości rozwoju społecznego i kulturalnego, wartości historyczne,  patriotyczne i religijne.

Do najważniejszych jarosławskich dzieł monumentalnych należą:

- drzwi główne do kolegiaty Bożego Ciała z płaskorzeźbami obrazującymi najważniejsze wydarzenia w dziejach Polski;

- drzwi boczne do kolegiaty z wydarzeniami ważnymi z historii Jarosławia;

- pomnik Konstytucji 3 Maja (ul. 3-go Maja) (ufundowany z okazji 200 rocznicy uchwalenia  Konstytucji 3 Maja -  odsłonięty 03.05.1992 r.);

- pomnik ofiar II wojny światowej - odsłonięty w 1989 r. w 71. rocznicę powstania Niepodległości Państwa Polskiego;

- pomnik ks. Jerzego Popiełuszki z 1994 r., odsłonięty w 10. rocznicę śmierci księdza

- pomnik Baśki Puzon (park im. Baśki Puzon) - 1984 r.;

- pomnik Mikołaja Kopernika (os. Mikołaja Kopernika) z lat 70. XX w.

 Tablice upamiętniające wydarzenia, bohaterów i poległych w obronie ojczyzny umieszczone w kolegiacie:

- Nawiedzenie w 1971 r. obrazu Matki Bożej w Parafii Jarosławskiej i zakończenie Nawiedzenia w diecezji przemyskiej z udziałem ks. Prymasa Stefana Wyszyńskiego
i kardynała Karola Wojtyły;

- Żołnierzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za wolność ojczyzny;

- Żołnierzy 2 pułku Wojsk Łączności i Batalionu Telegraficznego w Jarosławiu poległych
i zmarłych w latach 1918-1945 (1972 r.);

- Żołnierzy 3 pułku piechoty Legionów poległych i pomordowanych w latach 1914-1945 (1972 r.);

- Żołnierzy 24 Pułku Artylerii Lekkiej im. Jana III Sobieskiego poległych i zamęczonych
w obozach i więzieniach  w latach 1918-1945 (1972 r.);

- Kobiet, które strzegły Życia i Wolności Narodu, jego Związku z Chrystusem i Kościołem (1979 r.);

- Sybiraków, którzy nie wrócili do Ojczyzny (1992 r.);

- Żołnierzy - Górników represjonowanych za przekonania polityczne w latach 1949-1959 (1994 r.);

- Bohaterów z Ziemi Jarosławskiej, którzy zginęli w hitlerowskich obozach zagłady (1995 r.).

Tablice upamiętniające wydarzenia, postaci historyczne, patronów szkół, osoby beatyfikowane:

- tablica upamiętniająca 500 lat istnienia jarosławskiego szpitalnictwa na kościółku Św. Ducha (1977 r.);

- Pamięci harcerzy poległych w czasie II wojny światowej (1981 r.);

- Mikołaja Kopernika na Liceum im. M. Kopernika (1972 r.) ufundowana z okazji nadania szkole imienia w 500 rocznicę urodzin astronoma;

- Marii Dąbrowskiej na Liceum Ekonomicznym (1975 r.) ufundowana z okazji 50 rocznicy Szkoły Handlowej i nadania jej imienia powieściopisarki Marii Dąbrowskiej;

- Kazimierza Wielkiego w Szkole Budowlanej (1986 r.) w 75 rocznicę powstania szkoły budowlanej i nadania jej imienia Kazimierza Wielkiego;

- Ks. Piotra Skargi na Szkole Podstawowej Nr 6  (1990 r.) na pamiątkę przywrócenia szkole imienia ks. Piotra Skargi;

- Anny Ostrogskiej na Publicznym Gimnazjum nr 3 (2012 r.) dla upamiętnienia wcześniejszej patronki szkoły;

-  bł. Anny Jenke w kościele św. Mikołaja i Stanisława Bpa (1997 r.) w związku
z rozpoczętym procesem beatyfikacyjnym Anny Jenke i ekshumacją szczątków zmarłej 15.02.1976 r.

- bł. Michała Czartoryskiego w Sali narad ratusza (2005 r.) na okoliczność ogłoszenia Michała Czartoryskiego patronem miasta;

- Ojca Świętego Jana Pawła II (2005 r.) w piątą rocznicę przyjęcia honorowego obywatelstwa;

- Ojca Świętego Jana Pawła II, na budynku ratusza (2006 r.) w pierwszą rocznicę śmierci.

 

Dariusz Jasiewicz artysta rzeźbiarz, absolwent Liceum Sztuk Plastycznych im. Stanisława Wyspiańskiego w Jarosławiu, Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (w pracowni prof. Jerzego Bandury), a także Sekcji Sztuki Liturgicznej przy Papieskiej Akademii Teologicznej. W latach 1990 - 1995 nauczyciel rzeźby w Liceum Plastycznym w Jarosławiu.  Twórca wielu projektów i dzieł sztuki sakralnej i świeckiej, pomników, tablic pamiątkowych, statuetek okolicznościowych i medali.

Dzieła Pana Dariusza Jasiewicza są  plastycznym wyobrażeniem i odzwierciedleniem wartości historycznych, patriotycznych, chrześcijańskich i kulturalnych ważnych dla naszego miasta. Mają one olbrzymie znaczenie dla tożsamości każdego Jarosławianina, dla dowodzenia prawdy. Sam autor powiedział w jednym z wywiadów: „...dla mnie w sztuce najważniejsze jest poszukiwanie prawdy". Są zatem upamiętnianiem tychże wartości, wydarzeń i postaci związanych z Jarosławiem.

Spośród jarosławskich pomników wyróżniają się rzeźbiarką formą i przesłaniem:

- Tablica-pomnik poświęcona księdzu Jerzemu Popiełuszce w 20 rocznicę męczeńskiej śmierci przy kościele oo. Franciszkanów Reformatów pw. Trójcy Przenajświętszej (19.10. 2004 r.),

- Pomnik poświęcony księdzu Jerzemu Popiełuszce w 20 rocznicę męczeńskiej śmierci przy kościele oo. dominikanów pw. Matki Bożej Bolesnej nawiązujący formą do figury Matki z synem na kolanach (25.10.2004 r.),

- Pomnik nazywany „Katyńskim" pamięci oficerów polskich pomordowanych w Katyniu, Miednoje, Ostaszkowie i Charkowie w 65 rocznicę zbrodni, rozbudowany w 2011 roku o tablice upamiętniające 96 ofiar katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem z dnia 10 kwietnia 2010 r. (2005 r., 2011 r.), usytuowany przy kościele pw. Chrystusa Króla,

- Pomnik poświęcony kapitanowi Władysławowi Kobie, urodzonemu w Jarosławiu, żołnierzowi AK, zamordowanemu na Zamku w Rzeszowie w 1949 r., usytuowany na skwerze w pobliżu kościoła oo. dominikanów (2008 r.),

- Pomnik Inwalidów Wojennych wzniesiony w 90. Rocznicę powstania Związku Inwalidów, usytuowany u zbiegu ulic Jana Pawła II i Konfederackiej (2008 r.),

- Pomnik Niepodległości wzniesiony w 90. Rocznicę odzyskania niepodległości obejmujący  kamień przywieziony przez uczennice jarosławskiej Szkoły Niepokalanek z Gór Świętokrzyskich, w 1928 roku, w 10 rocznicę odzyskania przez Polską Niepodległości, usytuowany przy kaplicy Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP (2009 r.),

- Pomnik poświęcony pamięci dra Stanisława Byliny - żołnierza AK, prowadzącego prywatną Lecznicę Chirurgiczną i Zespołu z Lecznicy, w 27 rocznicę śmierci bohatera (2005 r.).

Warto przypomnieć także tablice pamiątkowe:

- tablica poświęcona bohaterom narodowym w 75. rocznicę powstania Związku Inwalidów Wojennych na budynku ratusza (1995 r.),

- tablica poświęcona żołnierzom II Korpusu z ziemi jarosławskiej uczestniczącym w bitwie pod Monte Cassino w maju 1944 r., ufundowana w 54. rocznicę zwycięskiej bitwy, w kościele garnizonowym pw. Chrystusa Króla (1998 r.),

- tablica poświęcona Kazimierzowi Gottfriedowi - historykowi, pedagogowi, kustoszowi muzeum na budynku kamienicy Orsettich (2004 r.),

- tablica poświęcona Solidarności w 30. rocznicę  I pielgrzymki Jana Pawła II do Ojczyzny oraz 20 rocznicę powstania Komitety Obywatelskiego i wyborów parlamentarnych na budynku przy ul. Kasprowicza 6, w którym mieściła się pierwsza siedziba Komitetu Obywatelskiego „Solidarność" Ziemi Jarosławskiej (2009 r.),

- tablica poświęcona pamięci zmarłego senatora Andrzeja Mazurkiewicza na kamienicy Rynek 6 (2009 r.),

- tablica poświęcona uczestnikom powstania styczniowego w 150. rocznicę wybuchu powstania (2013 r.),

W dziełach rzeźbiarskich Pana Jasiewicza przewijają się motywy alegoryczne i symboliczne, często umiłowana panorama miasta Jarosławia z patronem Michałem Archaniołem i wyobrażenie figury Matki Bożej  Bolesnej.  

Pan Dariusz Jasiewicz od 2011 roku jest Prezesem Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia, wyznaczając kierunek działalności stowarzyszenia, kładzie duży nacisk na  kultywowanie historii miasta, problematykę ochrony zabytków. Bierze aktywny udział w wydarzeniach ważnych dla promowania dziedzictwa kulturowego, wzbogacając różne uroczystości swoimi statuetkami, plakatami okolicznościowymi, wystąpieniami.

 

Siostra Wanda Krynicka od 2010 roku przełożona Klasztoru Zgromadzenia SS. Niepokalanego Poczęcia NMP przy ul. Głębokiej w Jarosławiu oraz siostra Maria Szmit pełniąca funkcję administratorki założenia. Od samego początku swej pracy w Jarosławiu zmagają  się dzielnie i z uporem z problemami utrzymania, zachowania we właściwym stanie dla kolejnych pokoleń całego założenia klasztornego jarosławskich niepokalanek. A założenie z k. XIX wieku - to olbrzymi kompleks obejmujący klasztor z kaplicą, kapelanię, cmentarz
z centralnie usytuowanym grobowcem katakumbowym otoczone parkiem, a także dawny, pojezuicki, zespół folwarczny (czekający na rewaloryzację).

Wymiernym świadectwem starań i działań Sióstr Niepokalanek o zachowanie w niezmienionej postaci zabytkowego założenia jest wykonana prawie już w całym klasztorze izolacja pionowa murów fundamentowych klasztoru, likwidacja systemu „kanału osuszającego" de facto nawadniającego mury, remont elewacji północno-zachodniej klasztoru, wymiana stolarki okiennej z odtworzeniem krat w klasztorze, odbudowa bramy wejściowej po katastrofie budowlanej. Bardzo ważne są także prace pielęgnacyjne przy zabytkowym drzewostanie, prowadzane sukcesywnie. Przy poparciu siostry przełożonej
i zaangażowaniu pana Jacka Hołuba zostały trzy drzewa uznane za pomniki przyrody. To kolejny dowód nałożenia na siebie obowiązku utrzymania i stosownych zabiegów potrzebnych przy zachowaniu dziedzictwa naturalnego.

Siostra Wanda Krynicka pełna rozwagi, otwartości na wymagania konserwatorskie, siostra Maria pełna zaangażowania, odwagi i stanowczości w podejmowanych działaniach, które służą  nie tylko siostrom zamieszkującym w klasztorze, ale także dzieciom i młodzieży Prywatnego Gimnazjum i Szkoły Podstawowej, a przede wszystkim zachowaniu religijnej artystycznej i duchowej spuścizny pokoleń.

 

O. Józef Kiełbasa od 2002 roku pełni funkcję gwardiana klasztoru i proboszcza Parafii pw. Trójcy Świętej przy jarosławskim klasztorze oo.  Franciszkanów Reformatów. Pracuje dla kościoła oraz dla ludzi - między innymi  na rzecz ochrony materialnego i duchowego dziedzictwa kulturowego Jarosławia.

Dowodem wzmożonych działań ojca gwardiana na rzecz ochrony zabytkowego założenia kościelno-klasztornego oo. Reformatów są wykonane prace remontowo-konserwatorskie:

- izolacja przeciwwilgociowa fundamentów oraz remont elewacji w części  klasztoru,
z założeniem tynków renowacyjnych, skutkujące znaczną poprawą stanu zachowania substancji zabytkowej,

-  remont muru od strony ul. Jana Pawła II obejmujący osuszenie, izolację oraz założenie tynków renowacyjnych,

- remont nawierzchni wewnętrznego dziedzińca - placu św. Antoniego oraz dziedzińca ze stacjami Drogi Krzyżowej,

- remont stacji Męki  Pańskiej,

- konserwacja witraży figuralno-ornamentalnych pochodzących z pocz. XX wieku wraz
z montażem szyb osłonowych w kościele,

- pena konserwacja ołtarza głównego z pocz. XVIII wieku ze słynącym łaskami krucyfiksem pośrodku retabulum,

- konserwacja malowideł ściennych w prezbiterium kościoła,

- remont dachu nad klasztorem.

Prace we wnętrzu świątyni objęły wykonanie nowej posadzki z motywem herbowym franciszkańskiego zakonu. 

Zabytki to tylko część składowa zasobów kulturowych pozostających w gestii działań o. gwardiana. Poza materialnymi zasobami pod pieczą ojca gwardiana jest kościół duchowy - dziedzictwo pokoleń - historycznie wykształcone więzi i struktury wewnątrz franciszkańskiej wspólnoty. Pielęgnowanie ich ma duże znaczenie dla zachowania tożsamości i ciągłości rozwoju religijnego, społecznego i kulturalnego.

O. Józef Kiełbasa realizując dekalog św. Franciszka przekazuje potomnym działo franciszkańskiego dziedzictwa kulturowego Jarosławia.

 

Państwo Janina i Władysław Wyczawscy są właścicielami dwóch obiektów zabytkowych w Jarosławiu, które dzięki ich pracy  i staraniom znajdują się w tak dobrym stanie zachowania, że mogą być wizytówką miasta.

Od 1984 roku Państwo Wyczawscy są właścicielami dworku położonego przy
ul. Tarnowskiego 18, wybudowanego w 1 poł. XIX wieku na zlecenie hrabiego Rozwadowskiego. Przez lata zmieniali się jego właściciele, od 1946 roku dworek wykorzystywany był przez Spółdzielnię Betoniarską, od 1966 roku był nieużytkowany. Sukcesywnie niszczony, popadł w ruinę. W 1984 roku państwo Wyczawscy rozpoczęli kompleksowy remont obiektu. W trudnej sytuacji gospodarczej i ekonomicznej w tamtych czasach, odnowienie zabytkowego dworu było nie lada wyzwaniem. Sprostanie wymogom konserwatorskim było dla Państwa Wyczwskich nie tylko obowiązkiem, lecz także powinnością wynikającą z własnej pasji i troski o przywrócenie nie tylko dobrego stanu technicznego obiektu, lecz także wystroju, klimatu wnętrza polskiego dworu. Zabytkowy dwór nie został wyrwany z krajobrazu kulturowego - wokół uporządkowano całe otoczenie i zaaranżowano nasadzenia, pergole, ogród kwiatowy, tak by stanowiły z dworem spójną całość.

W 2006 roku Państwo Wyczawscy kupując kamienicę przy ul. Sobieskiego 13 nałożyli na siebie obowiązek utrzymania we właściwym stanie kolejnego obiektu zabytkowego. Kamienica wybudowana została na początku XIX wieku na reliktach domu XVIII-wiecznego. Jej stan zachowania wymagał podjęcia robót budowlanych i konserwatorskich. Prace wykonane staraniem Państwa Wyczawskich objęły w pierwszej kolejności zabezpieczenie i osuszenie dwupoziomowych chodników podziemnych. Roboty poprzedzone zostały badaniami geotechnicznymi. Następnie wykonano izolację pionową murów fundamentowych, kompleksowy remont elewacji z rekonstrukcją brakujących detali architektonicznych. We wnętrzach prace remontowe prowadzone są z wielką dbałością o zachowanie pierwotnego wystroju i detalu, sztukaterii, oryginalnej stolarki drzwiowej, dębowej kostki w sieni, czy drewnianych schodów. Szacunek do oryginalnej substancji przejawia się w we wszelkich działaniach prowadzonych przy obiekcie. Na uwagę zasługuje także zadbane otocznie zabytku.

 

Jerzy Czechowicz jest absolwentem Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Stanisława Wyspiańskiego w Jarosławiu. Przez lata pracował w Pracowni Konserwacji Dzieł Sztuki  oddz. Rzeszów z siedzibą w Jarosławiu, później zajmował się renowacją dzieł sztuki w prywatnej Pracowni Konserwatorskiej, wykonując prace także przy obiektach zabytkowych z terenu Jarosławia, m. in. ołtarzu Relikwii Świętych z kościoła oo. Dominikanów.

„Wielki Miłośnik Jarosławia"- jego historii i zabytków. „Wielki Kolekcjoner" pocztówek, książek, fotografii, prasy ... etc.  - „pamiątek"  związanych z naszym miastem. Przez 14 lat pełnił w Stowarzyszeniu Miłośników Jarosławia funkcję wiceprezesa i przewodniczącego sekcji ochrony zabytków. Ponad 40 lat jest członkiem SMJ. Od 2009 roku jest członkiem Jarosławskiego Stowarzyszenia Przewodników Turystycznych i Pilotów Wycieczek, a równocześnie aktywnym przewodnikiem. Całą swoją pasję i wiedzę o dawnym Jarosławiu przekazuje młodszym i starszym pokoleniom - edukując i utrwalając w ich świadomości wartość  spuścizny pokoleń. A w jaki sposób ? - poprzez organizacje wystaw i odczytów, liczne artykuły  i czynne zaangażowanie w dzieło ochrony dziedzictwa kulturowego. Pan Jerzy Czechowicz organizował akcje porządkowania Cmentarza z I wojny światowej przy ul. Pruchnickiej, Cmentarza Żydowskiego przy ul. Kruhel Pełkiński, akcje zbiórek środków finansowych na odnawianie zabytkowych nagrobków na terenie Starego Cmentarza w Jarosławiu.  Popularyzował  wiedzę o Jarosławiu w licznych artykułach na temat jarosławskiego dziedzictwa, m.in.:

  •  Jarosław na starej pocztówce, prof. Adam Wilusz, Rocznik SMJ, T. XIII, Jarosław 2000, s. 141-146;
  • Żydowskie dziedzictwo kulturowe w Jarosławiu na przykładzie Kirkutu, Rocznik SMJ, T. XIII, Jarosław 2000, s. 121-128;
  •  Kronika ważniejszych wydarzeń w Jarosławiu w latach 2000-2002, Rocznik SMJ, T.XIV, Jarosław 2002, s. 139-167;
  •  „Cmentarze, kwatery i mogiły wojskowe w Jarosławiu z okresu I wojny światowej, Rocznik SMJ, T. XVI, Jarosław 2005, s. 39-167;
  •  Kronika ważniejszych wydarzeń w Jarosławiu w latach 2006-7007, Rocznik SMJ, T.XVII, Jarosław 2008, s. 285-287.

Wiele artykułów popularyzujących poszczególne obiekty zabytkowe w naszym mieście ukazało się także w Biuletynie u Panny Marii wydawanym przy parafii Matki Bożej Bolesnej w Jarosławiu.

Pan Czechowicz zorganizował kilka wystaw okolicznościowych dotyczących kulturowego dziedzictwa miasta, m.in.:  "Uroki Jarosławia na starej pocztówce", "Jarosław w książce w latach 1826 - 1939".

Poprzez organizacje wycieczek i wędrówek po Jarosławiu, pokazuje i uczy czym jest dziedzictwo kulturowe, i to materialne, i przyrodnicze, i duchowe.