Strona główna » Na bieżąco » Aktualności / wydarzenia » Archiwum » 2010 » Czerwiec
Bądź na bieżąco z informacjami z Jarosławia, zostaw nam swój e-mail:

Aktualności / wydarzenia

Jubileuszowe rocznice urodzin dawnych, zasłużonych księży jarosławskich

200. rocznica urodzin ks. Antoniego Żelaznego 190. rocznica urodzin ks. Tomasza Olexińskiego 100. rocznica urodzin ks. Mieczysława Kociubińskiego W roku bieżącym przypada kilka „okrągłych” rocznic urodzin lub śmierci osób zasłużonych dla lokalnej społeczności. Wśród nich znaleźli się dwaj wybitni proboszczowie jarosławscy oraz rodowity jarosławianin, dawny rektor miejscowego kościoła Św. Ducha. Korzystając z nadarzającej się okazji, warto nieco przybliżyć ich sylwetki i dokonania. Tak się szczęśliwie złożyło, że wszyscy oni pogrzebani zostali po śmierci na jarosławskich cmentarzach, a miejsca ich pochówków, pomimo upływu niekiedy wielu dziesiątek lat, nie uległy zatarciu i zapomnieniu.

Pierwszą ze wspomnianych osób jest pochowany na Cmentarzu Starym przy alei głównej, w kwaterze 17,  ksiądz Antoni Żelazny, który urodził się w 1810 roku w Żmigrodzie, w ówczesnym cyrkule jasielskim. Nauki początkowe pobierał w Jaśle, zaś gimnazjalne i filozoficzne w Przemyślu. Tam też rozpoczął studia teologiczne, które dokończył w Wiedniu jako alumn c.k. konwiktu. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1833 roku, po czym rozpoczął pracę duszpasterską jako wikary i katecheta w Jaśle. W 1837 roku złożył egzamin konkursowy na proboszcza. W 1839 roku przeniesiony został do Jarosławia, gdzie w latach 1840-1851 pełnił funkcję katechety szkoły realnej. Równocześnie kontynuował studia z teologii moralnej, które ukończył w 1848 roku złożeniem egzaminu profesorskiego. Uchwałą Rady Miejskiej z 16 kwietnia 1851 roku otrzymał probostwo jarosławskie. Pomimo otrzymanej w tym samym czasie propozycji objęcia katedry teologii moralnej w Instytucie Teologicznym w Przemyślu, wolał  pozostać i pełnić funkcję proboszcza w Jarosławiu. W roku 1857 mianowany został przez konsystorz biskupi dziekanem jarosławskim oraz nadzorcą powiatowym szkół, a w roku 1859 sędzią surogatem (zastępcą sędziego konsystorskiego) w sprawach małżeńskich. Był honorowym obywatelem Jarosławia. Dzięki jego wielkiemu zaangażowaniu i niespożytej energii, spalony w 1862 roku kościół farny został odbudowany i zaopatrzony w niezbędne sprzęty. Zmarł w 1866 roku  w wieku 56 lat.  Pozostał w pamięci potomnych jako „kapłan wybitnych zdolności, miły w mówieniu i kaznodziejstwie, dla każdego przystępny i dobry". Dzięki posiadanym cechom wybitnego kapłana i ugodowemu charakterowi cieszył się ogólnym poważaniem zarówno wiernych jak również władz duchownych i świeckich. Jak podkreślono po latach: „Z jego zdaniem zawsze się liczono. Nie miał z nikim sporów, ale coraz liczniejsze uznania".

 

            W uzupełnieniu warto dodać, że  w 2002 roku na grobie ks. Antoniego Żelaznego ustawiony został nowy pomnik w formie postumentu zwieńczonego żeliwnym krzyżem, który wykonany został z zachowanego do czasów współczesnych elementu (prawdopodobnie nastawy) neogotyckiego ołtarza kamiennego, wykonanego w jarosławskiej kolegiacie po pożarze w 1862 roku przez krakowskiego rzeźbiarza Edwarda Stehlika. Kamienny ołtarz został zdemontowany w 1956 roku, a w jego miejscu wybudowano nowy, drewniany, służący do czasów współczesnych. Część elementów kamiennych z rozebranego ołtarza złożono na zapleczu dawnej wikarówki. Jeden

z fragmentów (z zachowanymi oryginalnymi elementami rzeźbiarskimi), po niewielkich przeróbkach posłużył do wykonania nagrobka. Pomysłodawcą, projektantem i twórcą pomnika jest Stanisław Lenar, znany jarosławski artysta rzeźbiarz, absolwent Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, długoletni nauczyciel rzeźby i projektowania wyrobów ceramicznych w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Jarosławiu. Mechaniczną obróbkę kamienia wykonał zakład kamieniarski z Pruchnika. W górnej partii nagrobka wyryty został rysunek otwartego mszału (księgi liturgicznej) z położoną na jego kartach stułą (symbol kapłaństwa - jarzmo Pańskie, łaska uświęcająca, przemienienie wieczne) z pierwszą i ostatnią literą greckiego alfabetu Α i Ω, co jest odniesieniem do słów Jezusa: „Ja jestem Alfa i Omega, Początek i Koniec" (Ap. 21, 6). Nad księgą umieszczony został monogram Chrystusa złożony z liter „IHS", nawiązujący do jezuickich korzeni jarosławskiego kościoła parafialnego. Rzec można zatem, że po 136 latach historia zatoczyła przysłowiowe „koło" i fragment ołtarza, przy którym zasłużony proboszcz jarosławski modlił się za życia, szczęśliwym zbiegiem okoliczności trafił na miejsce jego wiecznego spoczynku. Jak głosi informacja umieszczona pod napisem inskrypcyjnym, nagrobek ten ustawiony został staraniem proboszcza kolegiaty jarosławskiej, ks. Aleksandra Kustry.

 

            Drugim zasłużonym proboszczem jarosławskim, którego 190. rocznica urodzin przypada w bieżącym roku, jest  ksiądz Tomasz Olexiński, który pochowany na Cmentarzu Nowym, nieco powyżej tzw. „ronda"tuż przy alei głównej, w kwaterze nr 16. Na grobie proboszcza ustawiony został granitowy obelisk otoczony ozdobną, metalową barierką.

 

            Ksiądz Tomasz Olexiński urodził się w 1820 roku w Kańczudze. Nauki początkowe pobierał w przemyskiej cyrkularnej szkole głównej, następnie uczęszczał do sześcioletniego gimnazjum w Rzeszowie, które ukończył w 1840 roku. W tym samym roku został stypendystą dwuletnich kursów filozoficznych w Przemyślu. Po czteroletnim przygotowaniu teologicznym, w 1846 roku otrzymał święcenia kapłańskie, po czym objął posadę wikarego w Sądowej Wiszni. Już na pierwszej placówce parafialnej dał się poznać jako gorliwy duszpasterz. Jak podkreślił tamtejszy proboszcz, „ksiądz Tomasz wzorowo pełnił funkcje duszpasterskie, kazania i katechezy głosił z pożytkiem dla parafian, prowadził się wzorowo jako kapelan, wolny czas spędzał na czytaniu książek religijnych i szczególnie pilnie przykładał się do katechizacji dzieci w szkole z wyraźnym pożytkiem, toteż zostawił parafii wisznieńskiej miłą pamięć po sobie". Uznanie zyskał także na kolejnej placówce w Samborze, dokąd przybył w 1848 roku. Oprócz obowiązków katechety w szkole głównej, od 1850 roku pełnił również obowiązki kapelana więziennego przy samborskim sądzie. W tym samym 1850 roku złożył egzamin na proboszcza i uzyskał pozytywną opinię rządową na posadę gimnazjalną. Dysponując wieloma pochlebnymi świadectwami, w 1851 roku uzyskał stanowisko nauczyciela języka polskiego w gimnazjum samborskim. W 1851 roku został kapelanem przemyskich sióstr benedyktynek i katechetą prowadzonej przez nie szkoły głównej żeńskiej. W 1853 roku uzyskał probostwo w Wojutyczach, w roku 1856 został wicedziekanem, a po pięciu latach dziekanem samborskim i powiatowym nadzorcą szkolnym. Po śmierci dotychczasowego proboszcza księdza Antoniego Żelaznego objął w 1866 roku probostwo jarosławskie. Ponadto uzyskał biskupi dekret nominacyjny na stanowisko dziekana jarosławskiego i nadzorcy szkolnego w okręgu jarosławskim. Obejmując jarosławskie probostwo, ksiądz Tomasz Olexiński zastał kościół po pożarze w 1862 roku już odrestaurowany staraniem swojego poprzednika, jednak spalona niemal doszczętnie świątynia wymagała jeszcze wielu prac, w tym między innymi budowy ołtarzy bocznych. Pilną potrzebą było też zabezpieczenie godziwych warunków bytowych dla księży pracujących w parafii. Ze względu na zrujnowanie dotychczasowej proboszczówki (zlokalizowanej w miejscu obecnej hali targowej przy ul. Grodzkiej), proboszcz zmuszony był wynajmować mieszkanie dla siebie w prywatnej kamienicy, zaś wikarzy mieszkali w szkole. Dzięki swojej nieustępliwości, dbałości o fundusze kościelne i własnej hojności doprowadził do zreperowania wikarówki i wybudowania nowej plebanii przy ówczesnej ulicy Lwowskiej (obecnie plebania przy kościele NMP Królowej Polski przy ulicy 3 Maja). W dużej mierze własnym sumptem wyposażył kościół w ołtarze, konfesjonały i wiele innych brakujących sprzętów, naczyń oraz szat liturgicznych. Od 1873 roku, nieprzerwanie przez ponad 20 lat sprawował z wyboru funkcję radnego Rady Miejskiej. Zmarł w 1907 roku. W pamięci potomnych pozostał jako  „proboszcz odpowiedni na swoje czasy, który nie żałował trudów i grosza dla chwały Bożej." Jak oceniono po latach, podczas swojego bez mała 42-letniego proboszczowania „dobrze się zasłużył parafii i kościołowi jarosławskiemu".

 

            Pomimo, że trzeci z zasłużonych księży nie pełnił funkcji proboszcza jarosławskiego, to był tutaj powszechnie znany i poważany. Ksiądz prałat Mieczysław Kociubiński, bo o nim mowa,  urodził się w 1910 roku w Jarosławiu. Zdawszy maturę w 1930 roku podjął studia w Seminarium Duchownym w Przemyślu. Po otrzymaniu święceń kapłańskich, w latach 1935-1938 pełnił obowiązki wikarego w Nowym Żmigrodzie, później w Harcie, a od 1940 roku w Dubiecku. W 1941 roku przez krótki okres sprawował funkcję administratora w Izdebkach, po czym jako wikary pracował w Jaśle. W latach 1943-1944 był administratorem w Nowosielcach, następnie do 1947 roku sprawował obowiązki wikarego w Rzeszowie, zaś w latach 1947-1951 w Krośnie. Od 1951 do 1957 roku pracował w Brzozowie jako katecheta szkół podstawowych, po czym przeniesiony został do fary jarosławskiej, gdzie pełnił obowiązki wikarego, i zarazem katechety Szkoły Podstawowej Nr 3 oraz Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych. W latach 1966-1976 sprawował funkcję rektora kościoła Św. Ducha w Jarosławiu, po czym objął stanowisko dyrektora Archiwum Diecezjalnego w Przemyślu. W 1967 roku otrzymał tytuł kanonika, a w 1977 roku Honorowego Kanonika Kapituły Katedralnej w Przemyślu. Jest autorem maszynopisu zat. „Księża Diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego". Po 61 latach kapłaństwa, w 1991 roku przeszedł na emeryturę. Zmarł w 1996 roku. Pochowany został na Cmentarzu Starym we współczesnym grobowcu rodzinnym zlokalizowanym przy zachodnim ogrodzeniu cmentarza (na osi alei głównej) w kwaterze nr 35.

 

Zbigniew Zięba
(10.06.2010)
Archiwum
Kwiecień 2024
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30